E-Księgarnia
Dwudniowe sympozjum, które zorganizowane zostałowe współpracy pomiędzy Wydziałem Historycznym UG, Europejskim CentrumSolidarności i Instytutem Pamięci Narodowej odbyło się w dniach 5–6 września2014 na Uniwersytecie Gdańskim. Na obrady przyjechało ponad pięćdziesięciuspecjalnie w tym celu zaproszonych uczestników – naukowców i archiwistów z jedenastu krajów świata, w tym ze StanówZjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Holandii, Francji, Niemiec, Węgier, Słowacji, Czech, a także z Chin. Wśróduczestników znaleźli się też badacze z polskich ośrodków naukowych i archiwów.Sympozjum składało się z pięciu paneli dyskusyjnych, które poprowadzili JakubTyszkiewicz, A. Ross Johnson, Katalin Kádár Lynn, Władysław Bułhak i Giles Scott-Smith.Badacze wzięli także udział w warsztatach, których przewodniczącym był GilesScott-Smith, a sprawozdawcą Nick Siekierski. Poza uczestnikami wymienionymi w programie do Gdańskaprzyjechali goście z kraju i zagranicy zainteresowani szczególną problematyką sympozjum.
Obrady sympozjum, które odbywały się podPatronatem Prezydenta RzeczypospolitejPolskiej – Bronisława Komorowskiego otworzyli przedstawiciele organizatorów:Prorektor ds. Studenckich UG – prof. UG dr hab. Józef Arno Włodarski, DyrektorEuropejskiego Centrum Solidarności – Basil Kerski, Prezes IPN – dr ŁukaszKamiński oraz Dziekan Wydziału Historycznego UG – prof. dr hab. WiesławDługokęcki, który odczytał list przesłany organizatorom przez Sekretarza Stanuw Kancelarii Prezydenta – Sławomira Rybickiego. Następnie Witold Dzielski zDepartamentu Ameryki w Ministerstwie Spraw Zagranicznych powitał zgromadzonychi odczytał list od Leszka Soczewicy, Podsekretarza Stanu w MSZ.
W pierwszym dniu sympozjum (piątek, 5 IX 2014) odbyłysię obrady w ramach czterech sesji: „Uchodźcypolityczni a amerykańska polityka zagraniczna w pierwszych latach zimnejwojny"; „ Początki Komitetu Wolnej Europy i uruchomienie Radia Wolna Europa"; „Programy wsparcia dla uchodźcówpolitycznych prowadzone przez KWE"; „Od ulotek po książki: programy dystrybucji słowa drukowanego prowadzoneprzez KWE". Pierwsza z nichdotyczyła związków pomiędzyzimnowojennymi uchodźcami politycznymi a amerykańskim rządem i wywiadem. Wkolejnych panelach debatowano o rozgłośniach narodowych Radia Wolna Europa(polskiej, rumuńskiej, czechosłowackiej, węgierskiej), a następnie ośrodkowoeuropejskich komitetach narodowych w USA, które były wspierane przezKWE. Scharakteryzowano między innymi komitety złożone z przedstawicieli państwbałtyckich, Węgier, Rumunii i Czechosłowacji. Ostatnia sesja tego dnia miaławyjątkowy charakter, bowiem do grona naukowców dołączyli uczestnicy wydarzeń –świadkowie historii. Po wprowadzeniu teoretycznym, dotyczącym publikacjidrugiego obiegu, zgromadzeni mogli wysłuchać osobistych relacji związanych zdrukiem publikacji zakazanych za żelazną kurtyną, przemytem wydawnictw do krajui ich dalszą dystrybucją.
Sobotnie obradyuświetniło przybycie ambasadora USA wPolsce – Stephena D. Mulla, który specjalnie w tym celu przyjechał doGdańska. Wystąpienie ambasadora Stanów Zjednoczonych dotyczyło działańprowadzonych przez dyplomację amerykańską w celu wspierania wolnych mediów wEuropie Środkowo-Wschodniej – dawniej i dziś. Znany z bardzo efektywnegowykorzystania współczesnych środków komunikacji społecznej Stephen D. Mullodwoływał się do swoich doświadczeń z lat 80., kiedy to aktywnie angażował sięw pomoc polskiej opozycji. Jego wystąpienie stanowiło znakomity wstęp dodyskusji nad znaczeniem dostępu do informacji w czasach zimnej wojny, co stanowiło przedmiot debaty w ramach ostatniejsesji: „Krucjata wolności: znaczenie w Ameryce i zażelazną kurtyną".
W samo południe nakampus Uniwersytetu Gdańskiego przybył gość specjalny sympozjum – Prezydent Estonii – Toomas Hendrik Ilves,który na zaproszenie organizatorów specjalnie w tym celu przyjechał do Polski.Wygłosił on znakomity wykład, w którym wskazywał na niezmienne zagrożenia wregionie Europy Środkowo-Wschodniej i podkreślał konieczność europejskiejsolidarności w obronie państw – ofiar agresji.
Dzięki współpracy z wydawcami w trakcie obradsympozjum można było zapoznać się najnowszymi publikacjami dotyczącymidyskutowanej problematyki, zarówno z Polski i Europy, jak i ze StanówZjednoczonych.
Wsparcie w organizacji tego wyjątkowego,światowego spotkania badaczy dziejów zimnej wojny w Gdańsku – „mieściewolności" – zaoferowało Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Ponadtopartnerami organizatorów zostały znane i cenione instytucje zajmujące sięgromadzeniem, przechowywaniem i badaniem materiałów archiwalnych dotyczącychtej problematyki z Europy i Stanów Zjednoczonych: Instytut Hoovera z Uniwersytetu Stanforda(Hoover Institution, Stanford University), Archiwum Społeczeństwa Otwartego(Open Society Archives) z Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Budapeszcie(Central European University), Centrum Wilsona z Waszyngtonu (Wilson Center),Uniwersytet w Lejdzie (Universiteit Leiden). Partnerem organizatorów jest takżewydawnictwo Helena History Press ze Stanów Zjednoczonych.
Patronat medialny nad spotkaniem badaczy dziejówKomitetu Wolnej Europy objęło Polskie Radio, które na swoich stronachinternetowych prowadzi specjalny portal poświęcony dziejom rozgłośni polskiejRadia Wolna Europa (www.wolnaeuropa.polskieradio.pl). Polskie Radio zamieściło na swoich stronach internetowych relację zsympozjum: http://www.polskieradio.pl/13/53/Artykul/1224306,Od-Wolnej-Europy-do-Wolnej-Polski-Komitet-Wolnej-Europy-w-czasie-zimnej-wojny-
Całość obrad, tłumaczona na język polski, jestdostępna w Internecie na stronie IPN TV: https://new.livestream.com/ipn-live/free Raport z konferencji wkrótce zostanie opublikowany na stronie partnerakonferencji: Woodrow Wilson International Centre.