Nawigacja

Archiwalia – Gdańsk

Sprawa obiektowa kryptonim „Jesień 70” dotycząca Grudnia 1970 r. na terenie województwa gdańskiego

Opublikowane wyżej materiały pochodzą ze sprawy obiektowej kryptonim „Jesień 70”. Zawierają: wniosek o wszczęcie sprawy obiektowej, protokół porozumiewawczy między przedstawicielami strajkujących zakładów pracy a władzami miasta Gdyni, plan fizycznego zabezpieczenia pogrzebów na terenie miasta Gdyni, notatkę służbową dotyczącą jednego z aktywnych uczestników rewolty grudniowej, ankietę osoby badanej, zdjęcia, kartę daktyloskopijną i notatkę służbową dotyczącą osoby inwigilowanej, fotografie wydarzeń Grudnia 1970 r., listy będące reakcją czytelników na artykuły prasowe (IPN Gd 003/14 t. 4, 35, 88, 90, IPN Gd 003/137 t. 3, 8, 16, IPN Gd 003/169 t. 11/1, IPN Gd 433/93, IPN Gd 433/101, IPN Gd 466/18, IPN Gd 466/31 - wybór dokumentów z tych jednostek dostępny jest w formie zamieszczonego niżej pliku pdf).

Akcja „Jesień 70” została uruchomiona zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 00110/70 z dnia 9 grudnia 1970 r. Jej celem było „zapewnienie porządku i bezpieczeństwa publicznego w kraju oraz koordynacja działań jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych” w związku z planowaną przez ekipę Władysława Gomułki podwyżką cen artykułów spożywczych i opału. Po ogłoszeniu podwyżki doszło do wystąpień w wielu miastach kraju, z czego w Gdańsku, Gdyni, Elblągu i Szczecinie przybrały charakter robotniczej rewolty, która została krwawo stłumiona. W wyniku działań milicji i wojska śmierć poniosły oficjalnie 44 osoby, ponad 1000 zostało rannych, a ponad 2000 zostało zatrzymanych. Po stłumieniu wystąpień materiały zebrane w czasie akcji zostały włączone do zarejestrowanych na przełomie 1970 i 1971 r. spraw obiektowych kryptonim „Jesień 70”. Ich celem było „rozpoznanie źródeł i przyczyn, które doprowadziły do niezadowolenia wśród klasy robotniczej, spowodowały jej wyjście na ulice miast oraz przerw[y] w pracy. Ustalenie inspiratorów zajść w zakładach oraz rozpoznanie ich powiązań ze znanymi w przeszłości osobami występującymi z pozycji antysocjalistycznej w celu poddania ich kontroli operacyjnej.” Kontroli operacyjnej, obserwacji i inwigilacji poddano ponad 2000 osób. Objęła ona nie tylko osoby aktywne w czasie strajków i wystąpień, ale także rodziny zabitych w Grudniu 1970 r.

Sprawy obiektowe o kryptonimie „Jesień 70” (dla każdego z miast zarejestrowano oddzielną sprawę) prowadzone były przez Wydział III KWMO w Gdańsku (jego zadaniem była ochrona gospodarki narodowej w zakresie kluczowych gałęzi przemysłu, ochrona rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego, leśnictwa i przemysłu drzewnego, przemysłu lekkiego, handlu wewnętrznego i usług, ochrona środowisk naukowych, twórczych, kulturalnych i młodzieżowych oraz instytucji masowej informacji i propagandy, zwalczanie terroru i zorganizowanej działalności antypaństwowej, w tym nielegalnych związków i grup oraz zorganizowanych form wrogiej propagandy pisanej, czyli np. wydawnictw bezdebitowych), Wydział Służby Kryminalnej KWMO w Gdańsku i przez jednostki terenowe SB w Gdańsku, Gdyni i Elblągu. W lutym 1978 r. akta spraw zostały złożone w archiwum Wydziału „C” WUSW w Gdańsku. Jednakże jeszcze w 1980 r. przed obchodami 10. rocznicy Grudnia 1970 r. rodziny zabitych poddawane były kontroli operacyjnej w ramach tej sprawy.

  • Fotografia z wydarzeń Grudnia 1970 r.
    Fotografia z wydarzeń Grudnia 1970 r.
  • Fotografia z wydarzeń Grudnia 1970 r.
    Fotografia z wydarzeń Grudnia 1970 r.
  • Fotografia z wydarzeń Grudnia 1970 r.
    Fotografia z wydarzeń Grudnia 1970 r.
  • Fotografia z wydarzeń Grudnia 1970 r.
    Fotografia z wydarzeń Grudnia 1970 r.
  • Wniosek o wszczęcie sprawy obiektowej „Jesień 70”. Gdańsk 31 grudnia 1970 r. (IPN Gd 003/14 t. 4, k. 3)
    Wniosek o wszczęcie sprawy obiektowej „Jesień 70”. Gdańsk 31 grudnia 1970 r. (IPN Gd 003/14 t. 4, k. 3)
  • Protokół porozumiewawczy między przedstawicielami strajkujących zakładów pracy a władzami miasta Gdyni, 15 grudnia 1970 r.
    Protokół porozumiewawczy między przedstawicielami strajkujących zakładów pracy a władzami miasta Gdyni, 15 grudnia 1970 r.
  • Karta daktyloskopijna osoby inwigilowanej (IPN Gd 003/169 t. 11/1, s. 12)
    Karta daktyloskopijna osoby inwigilowanej (IPN Gd 003/169 t. 11/1, s. 12)
  • Jeden z listów będących reakcją czytelników na artykuły prasowe dotyczące wydarzeń grudniowych 1970 r.
    Jeden z listów będących reakcją czytelników na artykuły prasowe dotyczące wydarzeń grudniowych 1970 r.
  • Wniosek o zakończenie sprawy obiektowej „Jesień 70”. Gdańsk 27 lutego 1978 r.
    Wniosek o zakończenie sprawy obiektowej „Jesień 70”. Gdańsk 27 lutego 1978 r.
do góry