E-Księgarnia-
Bożena Mamontowicz-Łojek
Powstał w październiku 1989 roku, zaś w 1990 roku zarejestrowano Polską Fundację Katyńską. Obie instytucje podjęły naukowe badania nad Zbrodnią Katyńską i starania o godne upamiętnienie jej ofiar. Skład osobowy obydwu zespołów w dużym stopniu pokrywał się, dzięki czemu ich współpraca była bardzo ścisła.
Jednym z członków założycieli Komitetu oraz motorem jego prac była dr Bożena Mamontowicz-Łojek (ur. 1937) – historyk teatru, Prezes Zarządu PFK, sekretarz NKHBZK, niestrudzony badacz i popularyzator sprawy katyńskiej. Zginęła w katastrofie lotniczej samolotu prezydenckiego w drodze na uroczystości katyńskie 10 kwietnia 2010.
Wraz z nią Komitet zakładali: prof. Mieczysław Nieduszyński, mec. Jan Olszewski, ks. Zdzisław Peszkowski – ocalały jeniec obozu w Kozielsku, dr Marek Tarczyński – historyk wojskowości, prof. Jacek Trznadel – historyk literatury, inż. Jędrzej Tucholski – syn katyńczyka i red. Wojciech Ziembiński – działacz niepodległościowy. W NKHBZK od początku działa także historyk i dziennikarz Stanisław M. Jankowski (ur. 1945), autor książek o Armii Krajowej, gen. Leopoldzie Okulickim, emisariuszu Janie Karskim, popularyzator problematyki katyńskiej,m.in. współautor z Ryszardem Kotarbą pracy „Literaci a sprawa katyńska – 1945" (2003).
Honorowe członkostwo komitetu przyjęły wybitne osobistości związane ze sprawą Zbrodni Katyńskiej: Józef Czapski – jeniec obozu w Starobielsku, autor pierwszej listy ofiar Zbrodni Katyńskiej i książki „Na nieludzkiej ziemi", Gustaw Herling-Grudziński – jeniec obozów sowieckich, ksiądz prof. Leon Musielak – ocalały jeniec obozu w Kozielsku, prof. Stanisław Swianiewicz – jeniec obozu w Kozielsku, który jako jeden z pierwszych dał świadectwo zbrodni i prof. Janusz K. Zawodny – autor pierwszej książki o Katyniu w języku angielskim „Death in the Forest" (1962), wyróżniony Nagrodą Kustosz Pamięci Narodowej w 2003 roku.
Niezależny Komitet Historyczny we współpracy z Fundacją prowadzi pracę badawczą i działalność poświęconą ujawnianiu prawdy o Zbrodni Katyńskiej. Przygotował m.in. 23 naukowe Sesje Katyńskie na Zamku Królewskim w Warszawie oraz wydał 25 roczników „Zeszytów Katyńskich", obejmujących tematykę związaną z Katyniem w aspekcie historii, prawa, archeologii, etyki itp. Opracował kilkadziesiąt odezw, listów otwartych i apeli dotyczących Zbrodni Katyńskiej, kierowanych do władz polskich i rosyjskich. Współpracował przy organizacji wystaw katyńskich.
Udzielał pomocy merytorycznej w przygotowaniu materiałów do konkursu na cmentarze katyńskie w Katyniu, Miednoje i Charkowie, uczestniczył w jury tego konkursu. Powołał zespoły autorskie, które opracowały inskrypcje nagrobne na cmentarze w Katyniu, Miednoje i Charkowie oraz księgi cmentarne dla tych cmentarzy. Brał udział w pracach Organizacyjnego Komitetu Katyńskiego przy Urzędzie Rady Ministrów dotyczących budowy cmentarzy i organizacji uroczystości otwarcia i poświęcenia cmentarzy w Katyniu, Charkowie i Miednoje w 2000 roku. Opracowywał regesty akt śledczych śledztwa katyńskiego, przekazanych do Ministerstwa Sprawiedliwości, IPN i Muzeum Katyńskiego. Wspierał wydanie przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych czterech tomów dokumentów – „Katyń – dokumenty zbrodni" oraz budowę pomnika Polakom Poległym i Pomordowanym na Wschodzie po 17.09.1939 i Kaplicy Katyńskiej w Katedrze Polowej w Warszawie, a także starania o Muzeum Katyńskie, powstałe przy Muzeum Wojska Polskiego. NKHBZK i PFK przez cały czas swej działalności współpracują ze Stowarzyszeniami Rodzin Katyńskich z całej Polski, Ministerstwem Sprawiedliwości, Ministerstwem Edukacji Narodowej, Instytutem Pamięci Narodowej, Radą Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa, Ministerstwem Obrony Narodowej, Rosyjskim Memoriałem i ostatnio z Narodowym Centrum Kultury.
Na zdjęciu: Bożena Mamontowicz-Łojek (1937–2010)