Nawigacja

Aktualności

Projekt edukacyjny „»Droga do Wolności« – 19 stycznia 1945 roku”

75 lat temu Brygada Świętokrzyska Narodowych Sił Zbrojnych przekroczyła przedwojenną granicę Rzeczypospolitej, rozpoczynając marsz przez Śląsk.

Wzruszające chwile towarzyszące przekroczeniu granicy państwowej odnotował we wspomnieniach pchor. Kazimierz Baranowski „Sęp Czarny”:

Kolumna bezwiednie zwalnia kroku, jak gdyby każdy pragnął choć chwilę dłużej być na polskiej ziemi. Ludzie, jedni w mundurach, drudzy na pół cywile z ryngrafami Matki Boskiej Częstochowskiej na piersiach, wzruszeni dochodzą do granicy. Widać, że każdy żegna się i cicho modli. Niektórzy zdejmują nakrycia z głów, inni dotykają ziemi, oglądając się do tyłu, nie wiedząc, czy Bóg pozwoli wrócić do rodzinnego Kraju. Majaczą sylwetki konnych. To ostatni szwadron kawalerii polskiej opuszczający Ojczyznę, by walczyć dalej o Wolną Polskę poza granicami Kraju…

W związku z przekroczeniem granicy i dalszym marszem przez terytorium III Rzeszy dowódca Brygady Świętokrzyskiej NSZ, płk Antoni Szacki „Bohun-Dąbrowski”, wydał rozkaz dzienny nr 159:

Żołnierze!

Ofensywa bolszewicka zmusiła nas do przesunięcia się na zachód Polski. Na drodze stanęły nam umocnienia niemieckie. W dniu 14 bm. starliśmy się z Niemcami, chcąc przebić się na zachód. Nie daliśmy rady. W dniu 15 bm. czołgi bolszewickie zaatakowały nas od wschodu. Dla ratowania brygady porozumiałem się z d-twem fortyfikacji niemieckich, aby zezwoliło nam przejść przez ich linie na zachód. Tym samym weszliśmy w stan niewojowania z Niemcami na czas nieokreślony. Mam nadzieję, że szybko toczące się wypadki wojenne pozwolą nam w niedalekiej przyszłości zameldować się u Naczelnego Wodza i prawowitego Rządu Polskiego i według jego rozkazu zwrócić nasz oręż przeciwko wrogowi, którego każe nam zwalczać.

Przypadł nam w udziale zaszczyt wkroczenia jako pierwszym oddziałom polskim na prastare nasze ziemie. To, co było marzeniem naszym, choć jeszcze dalekie od realizacji, zaczyna się spełniać.

Pchor. Bolesław Kempa „Książę” opisał w swoim dzienniku wrażenia towarzyszące polskim żołnierzom podczas marszu przez Śląsk: 

Przechodzimy przez Hutę Andrzeja [Zawadzkie] – duże przemysłowe osiedle i kwaterujemy w Łaziskach. Dziwna rzecz, i tu spotykamy się z miłą gościnnością śląską i polską mową. Jesteśmy tym zdziwieni i po prostu zdaje się nam, że nie jesteśmy jeszcze wcale na terenach niemieckich.

W związku z 75 rocznicą marszu Brygady Świętokrzyskiej NSZ przez Śląsk Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Opolu przygotowała projekt edukacyjny „Droga do Wolności”.

Na projekt składają się dwie plansze edukacyjne – „Marsz Brygady Świętokrzyskiej NSZ przez Śląsk” oraz „Brygada Świętokrzyska NSZ – wysiłek zbrojny”.  Projekt ma na celu przybliżenie mieszkańcom regionu historii największej polskiej jednostki niepodległościowej okresu niemieckiej okupacji, z naciskiem, na wciąż zapomniany epizod przemarszu przez Śląsk. Relacje żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ z „marszu na Zachód” stanowią cenne i unikatowe świadectwo stosunków polskich żołnierzy z rdzenną ludnością Śląska.

Wydruki plansz edukacyjnych (1 m x 1,3 m), będą prezentowane przez autorów projektu w miastach na trasie przemarszu Brygady Świętokrzyskiej NSZ i przekazywane do placówek kulturalnych i edukacyjnych.

Zachęcamy do indywidualnego drukowania plansz edukacyjnych zamieszczonych poniżej w formacje pdf.
Placówki
 edukacyjne i kulturalne, chcące wziąć udział w projekcie, prosimy o kontakt z Delegaturą IPN w Opolu .

Opr. dr Tomasz Greniuch, Marcin Żukowski 

do góry