E-Księgarnia
10 września 2019 w warszawskim Centrum Edukacyjnym IPN Przystanek Historia odbyła się promocja książki Normatywy Wojskowej Służby Wewnętrznej (1957–1990) w opracowaniu i ze wstępem Bartosza Kapuściaka.
W spotkaniu prowadzonym przez dr. Jędrzeja Lipskiego udział wzięli: Bartosz Kapuściak – autor opracowania (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Katowicach), dr hab. Sławomir Cenckiewicz – dyrektor Wojskowego Biura Historycznego oraz dr Paweł Piotrowski z Wojskowego Biura Historycznego.
– WSW do dzisiaj kojarzy się głównie z jej patrolami (tzw. bocianami) na dworcach w okresie PRL-u, które poszukiwały dezerterów lub pilnowały porządku – przypomniał Bartosz Kapuściak, dodając, że Główny trzon WSW miał jednak za zadanie ochronę interesów PZPR i „ludowej ojczyzny”. WSW zajmowała się np. nadzorowaniem i „czuwaniem” nad światopoglądem żołnierzy – nie tylko kadry oficerskiej, ale także żołnierzy służby zasadniczej. Zwalczano wszelkie przejawy – jak to nazywano – klerykalizmu. Historyk z IPN w Katowicach przypomniał również, że w Ludowym Wojsku Polskim wykluczona była jakakolwiek obrzędowość chrześcijańska. – Oficer Ludowego Wojska Polskiego z definicji miał być ateistą, członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i wszelkie przejawy łamania tego kanonu ateizmu i marksizmu były piętnowane – podkreślił Bartosz Kapuściak.
Dr hab. Sławomir Cenckiewicz zauważył, że kontrwywiad WSW w gruncie rzeczy nie polegał na ochronie wojska przed penetracją zewnętrzną, np. ze strony państwz achodnich, ale na tym, że wrogów szukano w szeregach żołnierzy LWP; łamano ich charaktery, szukano na nich „haków”, niszczono ich jako ludzi. WSW była również jedyną tajną służbą – ze wszystkich istniejących w okresie PRL – w której była tak wysoka „partycypacja społeczna”: do WSW można było trafić, pełniąc zasadniczą służbę wojskową.
Normatywy Wojskowej Służby Wewnętrznej (1957–1990) – to edycja dokumentów wybranych i opracowanych przez Bartosza Kapuściaka z Oddziału IPN w Katowicach, ukazująca działalność WSW w szerszym spectrum od zaprezentowanego w tomie 2 serii „Normatywy aparatu represji”, poświęconego działaniom operacyjnym i ewidencji kontrwywiadu wojskowego PRL (Instrukcje pracy kontrwywiadowczej Wojskowej Służby Wewnętrznej wraz z instrukcjami prowadzenia dokumentacji i ewidencji (1957–1990), oprac. B. Kapuściak, Kraków 2010).
W zbiorze zamieszczono rozkazy, zarządzenia i instrukcje, w porządku rzeczowo-chronologicznym, dotyczące działalności archiwum Szefostwa WSW, współpracy i kontroli Zarządu II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (wywiadu wojskowego), przedsięwzięć specjalnych, prac ofensywnych, kontrolnych i rozliczeniowych, a także operacyjnych i ewidencyjnych przewidzianych na czas wojny. Część źródłową poprzedzono wstępem, w którym scharakteryzowano poszczególne normatywy oraz stosowane przez organa WSW metody. W dołączonych tabelach przedstawiono struktury wojskowego aparatu represji, zawierające między innymi numery kodowe jednostek wojskowych organów WSW.
Prezentowany tom źródeł wraz z komentarzami pokazuje, jak dużą rolę odgrywała Wojskowa Służba Wewnętrzna zarówno w strukturach sił zbrojnych PRL, jak też w skali całego kraju, obejmując swoim zakresem, szczególnie w latach osiemdziesiątych XX w., także obszar działań Służby Bezpieczeństwa. Autor zbioru podjął też próbę odpowiedzi na pytanie: na ile skuteczna była w wypadku WSW „ochrona” samego „ludowego” Wojska Polskiego?
Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego „Wojsko Polskie w strukturach państwa w XX wieku”.