Otwarcie wystawy „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na sowieckiej Ukrainie 1937–1938” – Winnica (Ukraina), 12 kwietnia 2019 - Aktualności

12 kwietnia 2019 r. dr Jarosław Szarek, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, otworzył w holu siedziby Rady Miasta Winnica wystawę „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na sowieckiej Ukrainie 1937–1938”.

W uroczystości wzięli udział dyrektor Państwowego Archiwum Obwodowego w Winnicy dr Jurij Łehun i dyrektor „Centrum Historii Winnicy” Ołeksandr Fedoryszen. Ze strony polskiej, obok prezesa IPN, w otwarciu wystawy uczestniczyli konsul generalny RP w Winnicy Damian Ciarciński, który wspierał organizację wystawy w tym mieście, oraz przedstawiciele IPN: Mariusz Żuławnik i Mariusz Kwaśniak – zastępcy dyrektora Archiwum IPN, Paweł Zielony z Archiwum IPN – kurator wystawy oraz Dorota Lewsza z Biura Prezesa i Komunikacji Społecznej IPN. Uroczystość odbyła się w obecności licznie zgromadzonej publiczności i mediów.

Otwierając wystawę, prezes IPN podkreślił, że zachowanie pamięci o ofiarach mordów NKWD jest swoistym wymierzeniem sprawiedliwości sprawcom, których dzisiaj już nie da się ukarać. Dlatego jest ona naszym obowiązkiem. – Jest to także przestroga, by system totalitarny już nigdy się nie powtórzył – dodał.

Wystawa, która powstała w ubiegłym roku dla upamiętnienia 80. rocznicy zakończenia operacji antypolskiej NKWD (1937–1938), jest wynikiem współpracy pomiędzy Instytutem Pamięci Narodowej a Państwowymi Archiwami Obwodowymi w Chmielnickim, Winnicy i Odessie. Była prezentowana pod koniec 2018 r. w Warszawie oraz w Chmielnickim. W siedzibie rady miejskiej w Winnnicy będzie czynna przez tydzień.

Na 16 planszach wystawy przedstawione zostały losy osób represjonowanych w ramach „operacji polskiej”, przeprowadzonej przez NKWD w Związku Sowieckim w latach 1937–1938, podczas której aresztowano ponad 143 tys. osób. Spośród nich co najmniej 111 tys. skazano na karę śmierci. Blisko 30 tys. Polaków zesłano do łagrów. Tylko na Ukrainie, gdzie znajdowało się największe skupisko ludności polskiej w ZSRS, osądzono 55 928 osób, z których 47 327 zamordowano.

Ekspozycja pod Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości powstała dzięki materiałom archiwalnym, przekazanym do IPN przez ukraińskie Państwowe Archiwa Obwodowe w Odessie, Chmielnickim i Winnicy. Dokumenty wytworzone przez NKWD są dowodem planowej, zbrodniczej działalności sowieckiego aparatu represji, która nigdy nie miała zostać ujawniona.

Aresztowanych w ramach operacji mężczyzn oskarżano o przynależność do Polskiej Organizacji Wojskowej, nieistniejącej od 1921 r., która miała rzekomo prowadzić działalność szpiegowsko-wywrotową na rzecz II Rzeczypospolitej. Na większości z nich wykonano wyrok śmierci. Żony „szpiegów” lub „wrogów ludu” były zsyłane na 5 do 10 lat do Kazachstanu za to, że nie informowały organów władzy sowieckiej o „kontrrewolucyjnej działalności szpiegowskiej” męża. Ich dzieci często odsyłano do domów dziecka lub więziono w obozach i koloniach pracy.

Prezes IPN oraz towarzysząca mu delegacja wzięli również udział w złożeniu kwiatów i zapaleniu zniczy pod tablicą poświęconą Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu oraz we wspólnym ze stroną ukraińską złożeniu kwiatów pod pomnikiem Symona Petlury.

Po południu złożono kwiaty pod tablicą upamiętniającą ofiary NKWD, znajdującą się w Miejskim Parku Wypoczynku w Winnicy. Tutaj, w byłym parku im. Gorkiego, który bolszewicy urządzili na terenie zrównanego z ziemią cmentarza katolickiego, NKWD chowało potajemnie swoje ofiary. Tablica pamiątkowa w języku polskim i ukraińskim została umieszczono na kaplicy, która przetrwała z dawnego cmentarza. Z koncepcją upamiętnienia ofiar zbrodni NKWD na terytorium parku delegacja IPN miała okazję zapoznać się w siedzibie Rady Miasta Winnica podczas prezentacji projektu „Winnica: topografia terroru”.

Spotkanie w Archiwum Państwowym Obwodu Żytomierskiego

Dzień wcześniej prezes IPN oraz delegacja pracowników Archiwum IPN w składzie: dr Mariusz Żuławnik i Mariusz Kwaśniak – zastępcy dyrektora Archiwum IPN oraz Paweł Zielony, spotkali się z Igorem Słobożanem, dyrektorem Archiwum Państwowego Obwodu Żytomierskiego, w celu nawiązania współpracy archiwalno-historycznej. Spotkanie odbyło się w Żytomierzu.

Tablica upamiętniająca ks. Jana Lewińskiego

W niedzielę 14 kwietnia prezes IPN Jarosław Szarek oraz konsul generalny RP w Winnicy Dominik Ciarciński uczestniczyli w uroczystym odsłonięciu w kościele pw. Matki Bożej Anielskiej w Winnicy tablicy pamiątkowej poświęconej ks. Janowi Lewińskiemu, kapłanowi niezłomnemu, oraz złożyli kwiaty pod pomnikiem Jana Pawła II.

Ks. Lewiński od 1913 roku był proboszczem parafii w Winnicy, gromadzącej się w kościele oo. kapucynów. Jako proboszcz był świadkiem upadku władzy carskiej, rewolucji oraz wojny domowej. W 1920 roku osobiście witał wojska Józefa Piłsudskiego, które szły na Kijów, a także odprawił Mszę św. w jego intencji i z jego udziałem. Ks. Jan Lewiński był świadkiem rabunku przez władzę radziecką wszystkich kosztowności kościelnych oraz represji wobec ludności polskiej. W 1930 roku ks. Jan został aresztowany i skazany na rozstrzelanie. Od śmierci uratowała go wymiana jego i innych aresztowanych na radzieckich szpiegów, dokonana między władzami Polski i Sowietami.

Instytut Pamięci Narodowej Otwarcie wystawy „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na sowieckiej Ukrainie 1937–1938” – Winnica (Ukraina), 12 kwietnia 2019 - Aktualności -

Wyszukiwarka

Nawigacja

Aktualności

Otwarcie wystawy „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na sowieckiej Ukrainie 1937–1938” – Winnica (Ukraina), 12 kwietnia 2019

Spotkanie w Archiwum Państwowym Obwodu Żytomierskiego

Tablica upamiętniająca ks. Jana Lewińskiego

Powiązane wiadomości

Współpraca Archiwum IPN i Państwowego Archiwum Obwodu Żytomierskiego – Żytomierz (Ukraina), 11 kwietnia 2019

Otwarcie wystawy „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na sowieckiej Ukrainie 1937–1938” w Odessie