Nawigacja

Aktualności

Nie żyje Stanisław Oleksiak, honorowy prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej

  • Stanisław Oleksiak. Fot. Piotr Gajewski Stanisław Oleksiak. Fot. Piotr Gajewski
  • Uroczystości pogrzebowe płk. Stanisława Oleksiaka. Fot. Piotr Życieński (IPN) Uroczystości pogrzebowe płk. Stanisława Oleksiaka. Fot. Piotr Życieński (IPN)
  • Uroczystości pogrzebowe płk. Stanisława Oleksiaka. Fot. Piotr Życieński (IPN) Uroczystości pogrzebowe płk. Stanisława Oleksiaka. Fot. Piotr Życieński (IPN)
  • Uroczystości pogrzebowe płk. Stanisława Oleksiaka. Fot. Piotr Życieński (IPN) Uroczystości pogrzebowe płk. Stanisława Oleksiaka. Fot. Piotr Życieński (IPN)
  • Uroczystości pogrzebowe płk. Stanisława Oleksiaka. Fot. Piotr Życieński (IPN) Uroczystości pogrzebowe płk. Stanisława Oleksiaka. Fot. Piotr Życieński (IPN)
  • Uroczystości pogrzebowe płk. Stanisława Oleksiaka. Fot. Piotr Życieński (IPN) Uroczystości pogrzebowe płk. Stanisława Oleksiaka. Fot. Piotr Życieński (IPN)

W wieku 93 lat zmarł ppłk Stanisław Oleksiak, pseudonim „Kozic”, honorowy prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, uhonorowanego w 2014 r. przez IPN tytułem Kustosza Pamięci Narodowej. W czasie II wojny światowej żołnierz 77. pułku piechoty Armii Krajowej, w okresie PRL wieloletni więzień polityczny. Kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari – najwyższego polskiego odznaczenia przyznawanego za zasługi bojowe.

Stanisław Oleksiak urodził się 12 października 1924 r. w podlaskiej wsi Przeździatka. Od 1939 r. udzielał się w konspiracji młodzieży szkolnej, potem – za sprawą dwóch braci – zaangażował się w antyniemiecką działalność zbrojną. Zajmował się przewożeniem meldunków i tworzeniem tekstów nasłuchów radiowych, które drukowane były w pierwszym piśmie konspiracyjnym „Przedświt" w Obwodzie AK „Sęp-Proso" Sokołów Podlaski. Jako członek lokalnych struktur Kedywu, brał udział w akcjach dywersyjnych.

Latem 1943 r. wraz z oddziałem partyzanckim Konfederacji Narodu przedostał się na ziemię białostocką. Tam służył w Uderzeniowych Batalionach Kadrowych 77 pułku piechoty Armii Krajowej. Jego żołnierską służbę zakończyła akcja „Burza” w okręgach nowogródzkim i wileńskim i udział w operacji „Ostra Brama", mającej na celu wyzwolenie Wilna. Oleksiak – po rozbiciu jednostek AK przez Armię Czerwoną – uniknął aresztowania.

Po rozformowaniu batalionu, w którym służył, wrócił na rodzinne Podlasie, po czym – jako dowódca specjalnego oddziału dyspozycyjnego komendy Obwodu Bielsk Podlaski, prowadził walkę partyzancką z UB i NKWD. Jesienią 1944 r., poważnie ranny w jednej z potyczek z bezpieką, został aresztowany i osadzony w Siedlcach. Z więzienia wyszedł w czerwcu 1945 r. Powrócił do antykomunistycznej konspiracji, został jednak ponownie zatrzymany i tym razem skazany na 10 lat pozbawienia wolności.

Karę odbywał w więzieniu na ul. Rakowieckiej w Warszawie oraz we Wronkach; przymusowo pracował także w kopalniach węgla w Sierszy Wodnej i Brzeszczach. Warunkowo wyszedł na wolność w grudniu 1954 r.

Wyrazem jego zaangażowania w kultywację idei walki o niepodległość było wstąpienie do powołanego w marcu 1990 r. Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej – największego w kraju stowarzyszenia kombatanckiego, zrzeszającego byłych żołnierzy AK oraz członków innych organizacji niepodległościowych. W 1996 r. został wybrany na wiceprezesa Zarządu Głównego ŚZŻAK, jednak w 2005 r. – ze względów zdrowotnych – przestał pełnić to stanowisko.

15 maja 2010 r. decyzją IX Zjazdu Delegatów ŚZŻAK – Nadzwyczajnego został wybrany na prezesa Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W marcu 2013 r., po rezygnacji z pełnienia tej funkcji, nadano mu tytuł prezesa honorowego stowarzyszenia. W 2014 r. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej otrzymał nadawaną przez IPN nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej.

Ppłk Stanisław Oleksiak był kawalerem Orderu Wojennego Virtuti Militari i Krzyża Walecznych. W 2009 r. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przyznała mu Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej.

Uroczystości pogrzebowe odbyły się 2 sierpnia br. Po mszy św. w Katedrze Polowej Wojska Polskiego płk. Stanisłąw Oleksiak spoczął w grobie rodzinnym na Cmentarzu na Powązkach.

Za: ŚZŻAK / PAP

 

do góry