Spotkaniu towarzyszył występ chóru z Ogólnokształcącego Liceum Lotniczego w Dęblinie oraz gości z Kazimierza Dolnego, pod kierownictwem kpt. Andrzeja Królikowskiego. Chór wykonał pieśni z epoki walk o niepodległość Polski, nawiązujące do tematyki wystawy.
– Pamiętajmy, że to, co udało się uzyskać naszym przodkom, wiązało się z wielką radością. Świadczy o tym chociażby prasa czy pamiętniki z tamtych lat. Pisano: „Polska zmartwychwstała! Polska wreszcie była wolna po 123 latach niewoli” – powiedział prezes IPN Jarosław Szarek podczas uroczystości otwarcia wystawy.
Celem ekspozycji, przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej w związku z tegorocznymi obchodami 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, jest ukazanie odbudowy polskiej państwowości po latach zaborów jako sumy wysiłków i dążeń ówczesnego pokolenia Polaków – ludzi różnych stanów i o różnych sympatiach politycznych. Zarówno żołnierzy walczących pod znakiem Orła Białego na wielu frontach I wojny światowej, jak i polityków, działaczy społecznych, nauczycieli oraz twórców kultury.
Wystawa opowiada o wysiłku zbrojnym, rozpoczętym w sierpniu 1914 r. przez Legiony Polskie u boku Austro-Węgier, o Korpusach Polskich w Rosji oraz Błękitnej Armii generała Józefa Hallera, sformowanej we Francji, m.in. dzięki szerokiej mobilizacji amerykańskiej Polonii. Przedstawia też zarys towarzyszącej walce intensywnej działalności politycznej i dyplomatycznej, której rezultatem było np. podpisanie w imieniu Polski przez Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego Traktatu Wersalskiego, kończącego I wojnę światową.
Na wystawie ukazano proces narodzin państwa polskiego, rozpoczęty w listopadzie 1918 r., w tym formowania się jego demokratycznego ustroju, zwieńczonego uchwaleniem przez Sejm Ustawodawczy konstytucji z 17 marca 1921 r. Przypomniano okoliczności kształtowania się granic Rzeczypospolitej – w ogniu walk toczonych z Ukraińcami o wschodnią Galicję, z Czechami o Śląsk Cieszyński i Litwinami o Wileńszczyznę i Suwalszczyznę, a także w wyniku powstań przeciwko Niemcom w Wielkopolsce i na Śląsku. Decydujące dla obrony niepodległości oraz ustalenia granicy wschodniej okazało się zwycięstwo w wojnie z bolszewikami, przypieczętowane Traktatem Ryskim z 18 marca 1921 r. Odrodzona w ten sposób, po 123 latach niewoli, Rzeczpospolita miała wielokulturowy i wieloetniczny charakter – zamieszkiwali ją obok Polaków także Ukraińcy, Żydzi, Białorusini, Niemcy i inne mniejszości.
Na wystawie prezentowane były archiwalne zdjęcia, plakaty i mapy, którym towarzyszą cytaty z wypowiedzi uczestników ówczesnych wydarzeń, m.in. Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego i premiera Wincentego Witosa.
Ekspozycję można było oglądać na Dziedzińcu Wielkim Zamku Królewskiego w Warszawie do 20 czerwca 2018, później będzie ją można zobaczyć w kolejnych miastach w Polsce. Towarzyszyć jej będą propozycje zajęć edukacyjnych dla młodzieży szkolnej.
„Powstała, by żyć” jest szóstym z kolei wspólnym przedsięwzięciem wystawienniczo-edukacyjnym IPN i Zamku Królewskiego w Warszawie.