Instytut Pamięci Narodowej Wystawa „Samarytanie z Markowej” w Memoriale Pamięci Ofiar Komunizmu i Ruchu Oporu – Syhot Marmaroski (Rumunia), 24 maja 2017 - Aktualności -

Ponad 100 licealistów, studentów i gości wzięło udział w spotkaniu o polskich i rumuńskich „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”, zorganizowanym 24 maja w Rumunii przez Instytut Polski z Bukaresztu. Odbyło się ono w wyjątkowym miejscu – Memoriale Ofiar Komunizmu i Ruchu Oporu w Syhocie Marmaroskim. W programie znalazł się m.in. wykład wiceprezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusza Szpytmy i wernisaż wystawy „Samarytanie z Markowej” o rodzinie Ulmów.

Ekspozycja zatytułowana „Samarytanie z Markowej” opowiada tragiczne losy polskiej rodziny Wiktorii i Józefa Ulmów, którzy w czasie II wojny światowej w okupowanej przez Niemców Polsce ratowali przed śmiercią Żydów. Będzie prezentowana w Syhocie Marmaroskim do końca sierpnia.

– Wystawa uczy nas jak w godzinie próby zachować się właściwie. Przypomina też, by zło dobrem zwyciężać – mówił w czasie wernisażu w Rumunii dr Mateusz Szpytma, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej, a wcześniej pierwszy dyrektor otworzonego w 2016 roku Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. 

Za pomoc udzieloną Żydom Niemcy rozstrzelali Ulmów wraz z szóstką ich dzieci. Bohaterska postawa rolników z Podkarpacia w 1995 roku została uhonorowana przez Instytut Yad Vashem z Jerozolimy tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Gospodarzem spotkania w Syhocie Marmaroskim była twórczyni Memoriału Ofiar Komunizmu i Ruchu Oporu, wybitna poetka i jedna z ikon rumuńskiej rewolucji 1989 roku Ana Blandiana. 

Instytucja ta mieści się w gmachu XIX-wiecznego więzienia z czasów austro-węgierskich, które było niemym świadkiem szczególnie tragicznych cierpień Rumunów w latach 50. XX wieku, gdy trafiali tu represjonowani przez komunistów więźniowie polityczni. 

– To tutaj reżim komunistyczny brutalnie rozprawiał się z rumuńskimi elitami, ojcami rumuńskiej demokracji, inteligencją, duchowieństwem i wszystkimi tymi, którzy nie zgodzili się na zniewolenie, pozbawienie praw i wolności – przypominał, otwierając wydarzenie w Syhocie Marmaroskim, Marcin Wilczek, ambasador RP w Rumunii.  

Jako muzeum otarte dla zwiedzających Memoriał rozpoczął działanie w 1997 roku. Był wówczas pierwszym na świecie miejscem upamiętniającym ofiary komunizmu. Co roku odwiedza go ponad 100 tysięcy zwiedzających, z czego 40 proc. stanowią obcokrajowcy. 

– Nasze spotkanie jest tym bardziej symboliczne, że to właśnie w Syhocie Marmaroskim urodził się Elie Wiesel, twórca terminu holokaust, laureat Pokojowej Nagrody Nobla z 1986 roku – podkreśliła w czasie wernisażu wystawy o rodzinie Ulmów Agnieszka Skieterska, dyrektor Instytutu Polskiego w Bukareszcie. 

W czasie wydarzenia w Memoriale wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma wygłosił także wykład o rodzinie Ulmów i Polakach ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej. 

Drugi z zaproszonych gości, prof. Liviu Țîrău z Uniwersytetu Babeș-Bolyai w Klużu-Napoce opowiedział zgromadzonym o wojennej sytuacji Żydów w Rumunii, a przedstawiciele Memoriału przybliżyli historię rumuńskiej rodziny Marii i Nicolae Pop oraz ich córki Aristiny, również uhonorowanej tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Szefowa Muzeum Eliego Wiesela, które mieści się w jego rodzinnym domu, Alina Marincean, przypomniała sylwetkę noblisty. 

Wydarzenie w Syhocie Marmaroskim jest już siódmym w ramach cyklu poświęconego polskim Sprawiedliwym, zapoczątkowanego przez Instytut Polski z Bukaresztu w marcu 2016 roku. Obejmował on m.in. prezentację wystawy „Samarytanie z Markowej” w sześciu miastach Rumunii i Mołdawii oraz publikacje prasowe.