E-Księgarnia
W Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą przekazano w środę do Archiwum IPN dokumentację, będącą prawdopodobnie częścią kartoteki wywiadu Armii Krajowej. W ciągu miesiąca zbiór ma zostać wstępnie opracowany przez specjalistów z Instytutu i udostępniony.
Dyrektor Muzeum Paweł Rozdżestwieński oraz prezes IPN dr Jarosław Szarek w obecności sekretarza stanu w Kancelarii Premiera, Macieja Małeckiego (inicjatora spotkania), a także zastępcy dyrektora Archiwum IPN dr. Mariusza Żuławnika, podpisali protokół przekazania. Odnalezione podczas remontu budynku we Włochach materiały stanowią zbiór luźnych fiszek kartotecznych, mierzący niecały metr. Część fiszek sporządzono na maszynie do pisania, pozostałe wypełniono pismem odręcznym.
Wstępny przegląd materiału nie pozwolił na ustalenie jego twórcy. Na kartach brak zapisów, które umożliwiłyby identyfikację zbioru. Jednak zdaniem dr. Karola Sacewicza z IPN, są to prawdopodobnie materiały ewidencyjne, wytworzone przez referat 999 Komendy Głównej AK, kryptonim „Korweta”, w ramach którego rozpracowywano działaczy ruchu komunistycznego związanych z PPR, Gwardią Ludową i Armią Ludową.
– To wielkie szczęście, że te dokumenty się odnalazły podczas remontu i nie uległy zniszczeniu. IPN niebawem uruchomi portal „Archiwum Pełne Pamięci”, który ma pomóc w ochronie takich bezcennych pamiątek. Będzie on informował, szczególnie młode pokolenie, że warto pochylić się nad tym, co pozostało po rodzicach i dziadkach. Nie wolno wyrzucać tego pochopnie na śmietnik, lecz trzeba przekazać do odpowiednich instytucji – tłumaczył prezes IPN w czasie uroczystości. – Historycy sądzili, że te dokumenty nie istnieją, tak głęboko zakonspirowali je członkowie Referatu 999, kryptonim „Korweta”, kontrwywiadu AK, nie zdradzając tajemnicy nawet przed przesłuchującymi ich funkcjonariuszami komunistycznej bezpieki – dodał.
– To materiały niezwykłej wagi, są świadectwem fenomenu Polskiego Państwa Podziemnego na skalę europejską, jego profesjonalizmu i zdyscyplinowania. „Korweta” bowiem zajmowała się rozpracowywaniem polskich komunistów, którzy pracowali lub byli związani z sowieckim reżimem. Teraz ta mozolnie opracowywana kartoteka trafiła do Instytutu Pamięci Narodowej. Wymaga jeszcze dokładnego zbadania, ale już na pierwszy rzut oka widać, że są tam istotne informacje, dotyczące m.in. Marcelego Nowotki, który był przez Stalina szykowany na jego namiestnika w Polsce – podkreślał Szarek.
Kartoteka dotyczy osób zaangażowanych w ruch komunistyczny lub podejrzanych o kontakty z organizacjami lewicowymi na terenie Warszawy oraz okolicznych powiatów. Część kart zawiera szczegółowe dane osobowe, adres zamieszkania, miejsce pracy, przynależność partyjną, charakter działalności danej osoby, pełnionej przez nią funkcji w ruchu komunistycznym, kontakty z innymi osobami podejrzanymi; część kart – jedynie podstawowe dane, np. nazwisko. Karty zakładano również na dane zagadnienie (obiekt). Hasłem głównym jest tu np. zakład pracy, do którego przypisane zostały osoby zaangażowane w ruch komunistyczny, lub organizacja partyjna (KC PPR, „Młot i Sierp”, Gwardia Ludowa) z wymienionymi członkami.
W Archiwum IPN pod sygnaturą IPN BU 01290/26 znajduje się podobna tematycznie kartoteka, przekazana przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, opisana jako „kartoteka Armii Krajowej z 1944 r. dotycząca osób podejrzanych o współpracę z okupantem niemieckim”. Zbiór ten wcześniej zarejestrowany był w Centralnym Archiwum MSW. Charakter informacji zawartych w obu kartotekach jest podobny, lecz karty w tych zbiorach różnią się od siebie formatem oraz sposobem zapisu.
Kartoteka zarejestrowana pod sygnaturą IPN BU 3536 będzie udostępniana na potrzeby badań naukowych oraz do celów działalności dziennikarskiej zgodnie z zapisami ustawy z 18 grudnia 1998 roku o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.