E-Księgarnia
W dniach 26–28 września 2022 roku w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych przy ul. Rakowieckiej 2D w Warszawie odbyła się 44. Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie. Sesji tej przewodziła Biblioteka Polska im. Ignacego Domeyki w Buenos Aires w Argentynie, którą reprezentowała dyrektor placówki Marta Bryszewska.
Podczas uroczystego otwarcia przemawiali: prof. dr hab. Piotr Gliński – wiceprezes Rady Ministrów, minister kultury i dziedzictwa narodowego, Jan Badowski – dyrektor Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, dr Paweł Pietrzyk – Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.
W drugim dniu obrad swoje wystąpienia zaprezentowali przedstawiciele instytucji krajowych: Marzena Kruk – dyrektor Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, dr Tomasz Makowski – dyrektor Biblioteki Narodowej, Michał Michalski – kierownik Działu Strategii i Analiz Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika” oraz Katarzyna Kiliszek z Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych.
Ostatniego, trzeciego dnia obrad uczestnicy konferencji mieli możliwość zwiedzenia wystawy „»Ramię krzep – Ojczyźnie służ«. 135. rocznica powstania Sokolstwa Polskiego w Ameryce”, przygotowanej przez Archiwum IPN w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce. Ekspozycja ta, objęta patronatem prezydenta RP Andrzeja Dudy, prezentuje dzieje tej organizacji oraz ukazuje jej wybitne osiągnięcia patriotyczne i sportowe. Wystawa oparta jest w głównej mierze na eksponatach wybranych spośród materiałów przekazanych do zasobu Archiwum IPN przez Sokolstwo Polskie w Ameryce w 2019 r. Celem ekspozycji jest przybliżenie jak najszerszemu gronu odbiorców historii jednej z najbardziej zasłużonych organizacji polonijnych w USA. W skład ekspozycji wchodzi niemal czterysta unikalnych eksponatów – cennych dokumentów i artefaktów powstałych od schyłku XIX w. do pierwszych lat XXI w., w tym m.in.: list Heleny Paderewskiej, przewodniczącej Polskiego Białego Krzyża (PBK) do Agnieszki Wisły, odznaki związane z Sokolstwem, liczne zdjęcia czy „Memoriał do cywilizowanych narodów świata w sprawie Polski” przekazany przez Związek Sokołów Polskich na początku 1915 r. prezydentowi Stanów Zjednoczonych oraz wszystkim ambasadorom rezydującym w Waszyngtonie.
Liczne eksponaty zostały uzupełnione o interaktywne pulpity i projekcje multimedialne, w tym fabularyzowany film dokumentalny zrealizowany z okazji 15-lecia rekrutacji do Armii Polskiej we Francji, przeprowadzonej na terenie USA w okresie I wojny światowej.
Współorganizatorem konferencji była Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
* * *
Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (w skrócie MABPZ) jest organizacją zrzeszającą instytucje polskie znajdujące się poza granicami kraju. Ośrodki te, ulokowane w 9 państwach na 4 kontynentach, są ostoją polskiej kultury, ogniskami polonijnymi podtrzymującymi tradycje i historię narodu polskiego. Konferencja stawia sobie za cel koordynację działalności instytucji członkowskich, zajmujących się dbaniem o dorobek oraz rozwój kultury polskiej. Organizacja ta od początku była traktowana jako luźne stowarzyszenie, bez władz naczelnych i formalnej struktury. Idea jej utworzenia, jako konferencji instytucji kultury polskiej na Zachodzie, pojawiła się już w 1977 r. w Rapperswilu podczas spotkania przedstawicieli Muzeum Polskiego w Rapperswilu, Polskiego Towarzystwa Historycznego, Biblioteki Polskiej w Paryżu oraz Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. Z czasem do europejskich członków Stałej Konferencji zaczęły dołączać instytucje ze Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii i Argentyny. Główną formą działalności MABPZ są organizowane corocznie sesje plenarne.
Pierwsza formalna sesja odbyła się w 1979 r. w szwajcarskim Rapperswilu i była to tak zwana Konferencja Założycielska. Na sesji w 1981 r., przeprowadzonej we Francji na Zamku Montrésor, uchwalono statut Konferencji. Na zjeździe w 1987 r., w szwajcarskiej Solurze, wprowadzono zastrzeżenie, że członkami MABPZ mogą zostać tylko i wyłącznie instytucje działające w duchu niepodległościowym. Wykluczało to możliwość współpracy z władzami komunistycznymi PRL.
Obrady sesji organizowane są w dwóch częściach: sprawozdawczej, w której udział biorą tylko przedstawiciele instytucji członkowskich MABPZ, i naukowej, otwartej dla słuchaczy z zewnątrz, na której przedstawiane są referaty osób zaproszonych przez organizatora danej sesji. Sesja 17. była pierwszą, która odbyła się w Polsce. Została ona zorganizowana w Lublinie w 1995 r. przez Bibliotekę Polską w Londynie we współpracy z Biblioteką Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 2016 r. na Sesji 38. po raz pierwszy zaprezentowany został logotyp MABPZ, który powstał z inicjatywy Biblioteki Polskiej w Londynie. Obecnie, po ponad 40 latach, Stała Konferencja jest nieformalnym zgromadzeniem 25 instytucji polskich funkcjonujących poza granicami kraju. Z czasem pomniejszona została o dwóch członków założycieli: Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, a także Muzeum Ojców Marianów w Fawley Court, które zostało zlikwidowane w 2009 r.