Nawigacja

Aktualności

W Radomiu przypomnieliśmy bohaterów Niepodległej – Teresę Grodzińską i kpt. Józefa Marjańskiego, a także uczestników strajku w Wyższej Szkole Inżynierskiej – 26 października 2021

Prezes IPN dr Karol Nawrocki wziął udział w spotkaniu z młodzieżą, poświęconym bohaterskim uczestnikom wojny polsko-bolszewickiej – sanitariuszce Teresie Grodzińskiej i kpt. Józefowi Marjańskiemu, którzy oddali życie w walce o niepodległość Polski. Uczestniczył też w konferencji prasowej w 40. rocznicę rozpoczęcia strajku w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu

Spotkanie prezesa IPN w Radomiu poświęcone Teresie Grodzińskiej i kpt. Józefowi Marjańskiemu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Spotkanie prezesa IPN w Radomiu poświęcone Teresie Grodzińskiej i kpt. Józefowi Marjańskiemu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Spotkanie prezesa IPN w Radomiu poświęcone Teresie Grodzińskiej i kpt. Józefowi Marjańskiemu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Mateusz Kotecki, dyrektor IPN w Lublinie, podczas spotkania w Radomiu, poświęconego Teresie Grodzińskiej i kpt. Józefowi Marjańskiemu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Spotkanie prezesa IPN w Radomiu poświęcone Teresie Grodzińskiej i kpt. Józefowi Marjańskiemu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Spotkanie prezesa IPN w Radomiu poświęcone Teresie Grodzińskiej i kpt. Józefowi Marjańskiemu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Spotkanie prezesa IPN w Radomiu poświęcone Teresie Grodzińskiej i kpt. Józefowi Marjańskiemu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Przy grobach Teresy Grodzińskiej i kpt. Józefa Marjańskiego na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Radomiu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Przy grobach Teresy Grodzińskiej i kpt. Józefa Marjańskiego na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Radomiu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Przy grobach Teresy Grodzińskiej i kpt. Józefa Marjańskiego na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Radomiu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Grób Teresy Grodzińskiej na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Radomiu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Przy grobie kpt. Józefa Marjańskiego na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Radomiu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Grób kpt. Józefa Marjańskiego na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Radomiu – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Briefing dotyczący uczczenia 40. rocznicy strajku w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu w 1981 r. – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Briefing dotyczący uczczenia 40. rocznicy strajku w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu w 1981 r. – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Briefing dotyczący uczczenia 40. rocznicy strajku w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu w 1981 r. – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Briefing dotyczący uczczenia 40. rocznicy strajku w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu w 1981 r. – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Briefing dotyczący uczczenia 40. rocznicy strajku w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu w 1981 r. – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Briefing dotyczący uczczenia 40. rocznicy strajku w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu w 1981 r. – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Briefing dotyczący uczczenia 40. rocznicy strajku w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu w 1981 r. – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Dr Karol Nawrocki wraz z dyrektorem Mateuszem Koteckim i naczelnik Delegatury IPN Radom Danutą Pawlik złożyli kwiaty pod Pomnikiem Radomskiego Czerwca '76 – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Dr Karol Nawrocki wraz z dyrektorem Mateuszem Koteckim i naczelnik Delegatury IPN Radom Danutą Pawlik złożyli kwiaty pod Pomnikiem Radomskiego Czerwca '76 – 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Przedstawiciele IPN oddali hołd żołnierzom Armii Krajowej Okręgu Radomsko-Kieleckiego „Jodła” – Radom, 26 października 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)

Uczniowie obejrzeli animację o Teresie Grodzińskiej (cykl „Bohaterowie Niepodległej”), stworzoną przez Biuro Edukacji Narodowej IPN, oraz film Przemysława Bednarczyka „Pierwszy z dzielnych... Rzecz o kpt. Józefie Marjańskim”, którego producentem jest Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Lublinie. Wzięli udział także w quizie o Grodzińskiej i Marjańskim za pomocą aplikacji Kahoot!

Prezes IPN dr Karol Nawrocki, zwracając się do młodych uczestników spotkania, powiedział: – Ta dwójka bohaterów uświadamia Wam, że jesteście córkami i synami tych, którzy chcieli wolności i niepodległej Polski. Także w latach 1939–45, gdy na Polskę zamachu dokonały dwa równie przerażające systemy totalitarne, niemiecki nazim i sowiecki komunizm, żołnierze Armii Krajowej okręgu radomsko-kieleckiego, a później, po roku 1945,  żołnierze podziemia antykomunistycznego, w końcu robotnicy w czerwcu 1976 roku chcieli nam powiedzieć: „żyjmy w niepodległej, suwerennej, demokratycznej Polsce”. Dr Nawrocki podkreślił, że dziś żyjemy w takiej Polsce, nie musimy się o nią bić, lecz powinniśmy jej służyć, a zwłaszcza pamiętać o takich bohaterach, jak Teresa Grodzińska i kpt. Józef Marjański. – Pamiętajmy o tych, którzy musieli oddać za Polskę swoje życie.

Więcej o Teresie Grodzińskiej opowiedziła Joanna Potocka, jej cioteczna wnuczka. Przedstawiając sylwetkę i dramatyczne losy bohaterki, zaznaczyła, że nie była to postać posągowa, która całe swoje życie poświęciła ojczyźnie, że była dziewczyną niezwykle żywą i interesującą, lubiącą jazdę konną i zabawę. Poległa, służąc rannym i broniąc swojej czci, osaczona przez bolszewików. – Teresa pokazała, co to znaczy honor polskiej dziewczyny – podkreśliła cioteczna wnuczka bohaterki.

Teresa Grodzińska w 1918 ukończyła Gimnazjum Żeńskie im. Marii Gajl w Radomiu, gdzie działała w harcerstwie, a od 1915 w tajnej Organizacji Młodzieży Narodowej. Wiosną 1920 przerwała naukę i podjęła pracę pielęgniarki w Szpitalu Ujazdowskim, a 10 lipca wstąpiła do Wojska Polskiego. Jako sanitariuszka 4. Pułku Piechoty Legionów, podczas walk pod Hrubieszowem wykazała się ogromną wytrwałością i hartem ducha, pracując z ogromnym poświęceniem. 1 września 1920 r. trafiła do niewoli i została brutalnie zamordowana przez bolszewików. Była pierwszą kobietą i jedną z pierwszych osób odznaczonych przez II Rzeczpospolitą Orderem Virtuti Militari.

„Teresa Grodzińska” – animacja z cyklu „Bohaterowie Niepodległej”

Marek Pietruszka, Teresa Jadwiga Grodzińska, Warszawa 2020

Poznaj Bohaterów Niepodległej: Teresa Grodzińska – 25 października – 2 listopada 2021 – konkurs

 

Józef Marjański już jako uczeń działał w konspiracyjnych OMN „Przyszłość” i skautingu. W 1914 r. w Krakowie zaciągnął się do Legionów Polskich, z którymi przeszedł cały szlak bojowy 1 pułku piechoty Legionów. Po kryzysie przysięgowym był internowany, a po powrocie do rodzinnego Radomia został pierwszym komendantem VII Okręgu Polskiej Organizacji Wojskowej. Radom był pierwszym miastem Królestwa Polskiego, które w 1918 r. wywalczyło wolność. 2 listopada zawiązał się tak zwany Komitet Pięciu i powstała Republika Radomska, która miała swój własny rząd, policję i wojsko. Józef Marjański został wojskowym komendantem radomskiego rządu. Wkrótce został komendantem Radomskiego Okręgu Wojskowego. Brał udział w walkach w Radomskiem i Kieleckiem. Podczas wojny polsko-bolszewickiej Józef Marjański w stopniu kapitana dowodził I batalionem 1 pułku piechoty Legionów. Uczestniczył w kampanii kijowskiej i Bitwie Warszawskiej. Zginął w Białymstoku. Został pośmiertnie awansowany na majora. Był trzykrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych i pośmiertnie orderem Virtuti Militari oraz Krzyżem Niepodległości z Mieczami.

Wrótce ukaże się broszura z serii „Bohaterowie Niepodległej" o Józefie Marjańskim – kawalerze Orderu Wojennego Virtuti Militari, legioniście, peowiaku, uczestniku wojny polsko-bolszewickiej, poległym w 1920 r.

Podczas wizyty w Radomiu prezes IPN złożył kwiaty na grobach Teresy Grodzińskiej i kpt. Józefa Marjańskiego na cmentarzu przy ul. Limanowskiego. Uczestniczył także we mszy św. w ich intencji w kościele garnizonowym przy placu Konstytucji 3 Maja.

* * *

W południe przy tablicy upamiętniającej strajk w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu w 1981 r. (budynek Wydziału Transportu, Elektrotechniki i Informatyki Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu) odbyła się konferencja prasowa dotycząca uczczenia 40. rocznicy strajku. Protest ten trwał 49 dni, a powodem jego rozpoczęcia było mianowanie przez władze na stanowisko rektora pułkownika LWP. 13 grudnia 1981 ZOMO zmusiło protestujących do opuszczenia uczelni i zakończenia strajku. Obchody rocznicowe przewidziane są na 9 grudnia 2021 r. 

W konferencji wzięli udział prezes IPN dr Karol Nawrocki oraz rektor UTH prof. dr hab. Sławomir Bukowski, a także Włodzimierz Dobrowolski, ówczesny rzecznik prasowy strajku i NZS WSI. 

Przynajmniej dwa razy w czasach komunizmu to w Radomiu biło serce wolnej Polski: podczas Czerwca '76 i 26 października 1981, gdy rozpoczął się najdłuższy strajk w PRL, bo trwający do 13 grudnia 1981 protest w Wyższej Szkole Inżynierskiej – mówił prezes IPN podczas konferencji. Zwracając się do byłych działaczy opozycji w PRL, powiedział: – Podejmowaliście walkę z systemem, który już w roku 1920 chciał wymazać z mapy Polskę i zniszczyć Europę Zachodnią. Z tym systemem, z którym również walczyli bohaterowie ziemi radomskiej: Teresa Grodzińska i Józef Marjański.

Pod tablicą w hołdzie uczestnikom strajku złożono kwiaty.

Tego samego dnia dr Karol Nawrocki wraz z dyrektorem lubelskiego IPN Mateuszem Koteckim i naczelnikiem Delegatury IPN w Radomiu Danutą Pawlik złożyli kwiaty pod pomnikiem Radomskiego Czerwca '76. Przedstawiciele IPN oddali także hołd żołnierzom Armii Krajowej Okręgu Radomsko-Kieleckiego „Jodła” pod pomnikiem przy ul. Niedziałkowskiego.

do góry